insanların %80’i hayatlarının bir noktasında bel ağrısı yaşarlar ve bu ağrıların çoğunun sebebi bel fıtığıdır. Bel fıtığı genellikle 35 ila 50 yaş arasındaki görülür, erken evrede fark edilerek gerekli önlemler alındığında ilerlemez. Yaşlandıkça ya da vücudu zorlayan hareketler yaptıkça omurgayı oluşturan omurların aralarındaki disklerde kayma olabilir ve sonucunda omur içindeki jöle kıvamındaki madde diskin yırtılan yerinden dışarı sızarak bel fıtığına neden olur. Bu durum sırt veya bacak ağrısı, uyuşukluk veya karıncalanmaya neden olabilir. Dinlenme, ağrı kesiciler, omurilik enjeksiyonları ve fizik tedavi iyileşmek için yardımcı olabilen tedavi yöntemleridir. Doğru tedavi alanlar 6 haftada iyileşir. Sorun devam ederse, mesane veya barsak kontrolü kaybı oluşursa ameliyat gerekebilir.

BEL FITIĞI

Vücudumuzun bel omurgasını 5 adet omur oluşturur. Her 2 omur arasında 1 adet disk adı verilen kıkırdak buLunur. Yaşlanma ya da aşınma nedeniyle diskler, yumuşak sıvılarını kaybederler ve daha düz ve daha sert hale gelir. Disk dejenerasyonu (hasar) olarak bilinen bu süreç genç yaşlarda başlayabilir. Diskin içerisinde jöle kıvamındaki doku omurgaya basınç olduğunda diskin sağlam olan dış halkası yırtılır. İçerisindeki jöle yırtıktan dışarı çıkar, omurilik kanalı ve sinir köklerini sıkıştırarak tahriş eder. Bu soruna bel fıtığı denir.

BEL FITIĞI OLUŞUMUNUN NEDENLERİ

Bel fıtığı ağrısı, omurga sinirinin iltihabından ve fıtığın sinire baskı yapmasından kaynaklanır. Siyatik, sıklıkla bel fıtığı ilişkili bir semptomdur. Siyatik sinirine destek olan bir veya birkaç sinir üzerindeki basınç, kalçadan bacağa ve bazen ayağa kadar uzanan ağrı, yanma, karıncalanma ve hissizleşmeye neden olabilir. Hapşırma, öksürme veya eğilme genellikle ağrıyı arttırır. Genellikle bir taraf (sol veya sağ) etkilenir.

BEL FITIĞININ BELİRTİLERİ

-Sırt ve kalçadaki hafif olarak başlayan ağrı giderek artar.

-Artan ağrı zamanla yaygın uyuşukluk ve güç kaybına neden olur

-Ağrı hastaya çok acı verebilir ve gündelik işlerini yapmasını zorlaştırır

-Olguların çoğunluğunda, ağrı 6 hafta içinde azalır

-Bazı hastalarda ağrı kronik ve / veya zayıf düşürücü hale gelebilir

-Fıtığın oluştuğu disk bir sinire baskı yapıyorsa, bu sinir boyunca yayılan şiddetli bir ağrı olabilir. Bu duruma siyatik de denir ve siyatik bel fıtığında en sık görülen belirtidir

-Bel fıtığının belirtileri arasında nadiren de olsa barsak veya mesane kontrolünü kaybetme olabilir. Eğer bu gerçekleşirse, acil olarak doktora gitmelisiniz.

BEL FITIĞI AĞRISININ ÖZELLİKLERİ

-Bacak ağrısı: Bel ağrısından daha kötüdür. Ağrı, bacağın arkasındaki büyük siyatik siniri yolu boyunca yayılırsa, siyatik veya radikülopati olarak adlandırılır.

-Sinir ağrısı: En dikkat çekici semptomlardan biri de bacaklarda oluşan ve yanma, keski acı, elektrik çarpması, veya batma şeklinde olan sinir ağrılarıdır.

-Belirtilerin değişken yerleri: Fıtığın yeri ve derecesi gibi değişkenlere bağlı olarak belirtiler bel, baldır, ön veya arka bacak, kalça, ayak ve / veya ayak parmaklarında görülebilir ve tipik olarak vücudun bir tarafını etkiler.

-Nörolojik belirtiler: Bacakta, ayak ve/veya ayak parmaklarında uyuşukluk, iğne batma hissi, güçsüzlük ve / veya karıncalanma yaşanabilir.

-Düşük ayak: Bel fıtığından kaynaklanan nörolojik belirtiler arasında, yürürken ya da ayak parmaklarının üstünde duruken bacağı yukarı kaldırma zorluğu görülebilir. Bu duruma “düşük ayak” da denmektedir.

-Bel ağrısı: Bel ağrısı görülebilir, ancak her zaman değil. Bel ağrısı sabit veya zonklama şeklinde tanımlanabilir ve belinizi bükmekte zorlanabilirsiniz. Eğer fıtıklaşmış disk bel kası spazmına neden oluyorsa, ağrıyı sakinleştirmek için bir ya da iki gün dinlenmek gerekebilir. Buz veya ısı uygulamak da ağrıyı hafifletebilir. Otururken sırt destekli bir koltuk kullanmaya, yatarken de sırt üstü pozisyonda dizlerin altına yastık koyarak beli desteklemek gerekir.

-Hareketle kötüleşen ağrı: Uzun süre ayakta durmak veya oturmak, hatta kısa mesafe yürümek bile bel ağrınızı tetikleyebilir. Kahkaha atmak, hapşırmak veya başka bir ani hareket ağrıyı arttırabilir.

-Öne eğildiğinde kötüleşen ağrı: Pek çok insanda, bir sandalyeden sarkma, eğilme ya da belini bükme gibi pozisyonlar bacak ağrısını çok arttırır.

-Ani ağrı: Fıtıklaşmış disk ağrısı genellikle çok hızlı gelişir ve bazen ağrıyı tetikleyen belirgin bir hareket veya olay bulunamayabilir.

-Mesane veya barsak kontrolü kaybı: Bu semptom çok nadir görülür ve spinal sinir köklerinin sıkışmasından kaynaklanır. Çok ciddi bir problemdir, acil tıbbi müdahale gerektirir ve bu durumda olanların acil doktora gitmesi gerekir. -Bel fıtığı semptomları genellikle fıtık geniş kapsamlıysa daha şiddetli olur. Disk herniasyonu bir siniri etkilemezse, ağrı hafif olabilir ve bel çevresi ile sınırlı kalır. Bazı durumlarda bel ya da bacak ağrısı birkaç gün sürer ve sonra kaybolur. Bu durum bel fıtığı başlangıcına işaret edebilir.

BEL FITIĞININ TEŞHİSİ

Bel fıtığınız olup olmadığını belirlemek için, doktorunuz öncelikle tıbbi geçmişinizi eksiksiz olarak öğrenmek ister. Teşhise yardımcı olarak fizik muayene yapar ve gerekli görürse doğrulamak adına manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması isteyebilir.

Tıbbi Geçmiş ve Fizik Muayenesi: Belirtilerinizi ve tıbbi geçmişiniz hakkında konuştuktan sonra, doktorunuz omurganızı inceler. Fiziksel muayene sırasında ise bel ağrınızın nedenini doğru belirlemek için aşağıdaki testleri yapabilir.

Nörolojik muayene: Fiziksel muayene, zayıflık veya duyu kaybı olup olmadığını tespit edebilmek için nörolojik bir muayene içermelidir. Kas zayıflığını test etmek için, doktorunuz topuk ve ayak parmaklarınız üzerinde yürümenizi ister. Kalça, ayak bileği ve ayak parmaklarınız muayene edilmelidir. Doktorunuz, herhangi bir his kaybı olup olmadığını anlamak için bacak ya da ayağınıza dokunur. Diz ve ayak bileğinizdeki refleks kaybının kontrol edilmesi önemlidir.

Düz bacak kaldırma (SLR) testi: Bu muayene, 35 yaşın altındaki hastalarda bel fıtığının doğru teşhisinde çok yardımcı olur. Bu testte sırt üstü yatarsınız ve doktorunuz ağrıyan bacağınızı diziniz düz duracak şekilde yukarı kaldırır. Bacak ve dizinizin altında ağrı hissederseniz, bu durum bel fıtığınız var demektir.

Görüntüleme Testleri: Bel fıtığı tanısını doğrulamaya yardımcı olmak için doktorunuz bir manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması önerebilir. Bu tarama, diskler gibi yumuşak dokuların net görüntülerini almayı sağlar.

BEL FITIĞI TEDAVİSİ

Günümüzde bel fıtığının farklı yöntemle tedavisi mümkündür, fizik tedaviden, ilaç tedavilerine, ameliyattan mikoro-cerrahiye pek çok çözüm seçeneği vardır. Hangi tedavinin ne zaman uygulanacağına hastalığın durumu ve ciddiyeti belirler. Çoğu vakada, bel fıtığı birkaç gün ya da birkaç hafta içinde kendiliğinden yavaş yavaş düzelir. Tipik olarak, hastaların çoğunda belirtiler görülmemekle birlikte bazı hastalar iyileşme süresince ağrı şikayetleri yaşarlar.

Cerrahi (Ameliyat) Dışı Tedavi

Kas güçsüzlüğü, yürüme zorluğu ya da mesane veya barsak kontrol kaybı (cauda equina sendromu) olmadığı sürece koruyucu bakım ilk tedavi yöntemi olarak düşünülmelidir. Cerrahi dışı tedavinin esas amacı ağrıyı azaltmaktır.

Bel fıtığında ameliyat dışı önlemler şunları içerir:

-Dinlenme: Genellikle 1-2 günlük yatak istirahati şiddetli sırt ağrısını sakinleştirir. Uzun süre ayakta kalmayın. Gün boyunca aralıklı olarak dinlenin, ancak uzun süre oturmayın. Yavaş ve kontrollü hareket edin. Günlük faaliyetlerinizi değiştirerek özellikle ağır kaldırmak ya da öne eğilmek gibi daha fazla ağrıya neden olabilecek hareketlerden kaçının.

-Ağrı kesici ilaçlar: İbuprofen veya naproksen gibi ilaçlar ağrınızı azaltabilir.

-Fizik Tedavi: Doktorunuz fizik tedaviyi önermesi durumunda uygulanmasını istediği tedaviyi fizik tedavi uzmanına iletmelidir. Fiziksel terapi, ağrıyı azaltmak ve esnekliği artırmak için gerekli olan tedavilerin bir kombinasyonunu içerir. Buz ve ısı terapisi, nazik masaj, gerdirme ve pelvik çekme bazı örneklerdir, ancak fiziksel terapistiniz ağrı ve diğer belirtiler için en iyi tedavi planını geliştirmek için sizinle birlikte çalışır. Ve iyi bir haber: 4-6 hafta içinde, hastaların çoğunluğu semptomlarının ameliyat olmaksızın rahatladığını fark etmektedir.

-Epidural steroid enjeksiyonu: Bu prosedürde, yerel inflamasyonu azaltmak için sırtınıza steroid enjekte edilir. Yukarıdaki tedbirler içerisinde sadece epidural enjeksiyonların semptomları azaltmada etkili olduğu kanıtlanmıştır. 6 hafta boyunca cerrahi dışı tedavi görmüş ve fayda sağlayamamış hastaların % 42-56’sında epidural enjeksiyonların başarılı olabileceğine dair iyi kanıtlar vardır.

-Bel Fıtığı Ameliyatı, Bel fıtığı hastalarının sadece küçük bir yüzdesi ameliyata ihtiyaç duyar. Omurilik cerrahisi, ancak bir dönem cerrahi dışı tedavi uygulanmış ve sonuç alınamamış hastalara önerilir.

-Mikrodisektomi: Beldeki fıtıklı disk için en yaygın cerrahi prosedür lumbar mikrodisektomidir. Mikrodisektomi, diskin herniasyona uğramış (fıtıklaşmış) bölümünü ve omurga sinirine baskı yapan tüm parçaları çıkarmayı içerir. Sinir köküne daha fazla alan verilerek basınç azaltılır ve sinir kökü iyileşmeye başlayabilir.

-Mikrodisektomi prosedürü genellikle fıtıklaşmış diskten kaynaklanan bacak ağrısını (siyatik) rahatlatmak konusunda oldukça başarılıdır. Sinir kökünün tamamen iyileşmesi birkaç hafta veya ay sürse de, hastalar genellikle bacak ağrılarından hızlı bir şekilde kurtulmakta ve genellikle cerrahi sonrası çok az komplikasyon yaşamaktadırlar.

Bel fıtığı ameliyatı her hastaya uygun mudur? Bel Fıtığı Ameliyatının Riskleri Nedir?

-Rehabilitasyon: Çoğu hasta ameliyattan sonra fizik tedaviye ihtiyaç duymaz. Cerrahınız sizi değerlendirdikten ve ameliyat yaranızın iyileştiğini onayladıktan sonra, bir rehabilitasyon egzersiz programına başlayabilirsiniz. Evde uygulayabileceğiniz basit bir program olarak sırt ve bacaklarınız için esnetme egzersizleri ile birlikte her gün 30 dakika basit bir yürüyüş programı ameliyat sonrası daha hızlı iyileşmenizi sağlayacaktır. Gerekirse cerrahınız size bir fizyoterapist önerebilir.

-Bel fıtığı tedavisinde ne tür riskler vardır? Cerrahi dışı tedavinin riski sadece belirtilerinizin iyileşmesinin uzun zaman alabilmesidir. Yaklaşık 6 ay sonra ameliyat olmayı seçerseniz, tedavi sonucu ameliyatı daha önce seçmiş olmanız kadar iyi olmayabilir. Cerrahide komplikasyon riski son derece düşüktür. Muhtemel komplikasyonlar şunlardır:

-Enfeksiyon, Sinir hasarı Dural sızıntısı: Sinir kökü kanalının ince bir astarının açılması sinir köklerini yıkayan sıvının (beyin-omurilik sıvısı) kaybolmasına neden olabilir. Ameliyat sırasında görüldüğünde astar tamir edilebilir. Bazen baş ağrısı daha sonra ortaya çıkar ancak genellikle zamanla düzelir.

-Sinir sıkışmasına neden olan hematom: Bu durum, cerrahiden sonra sinir köklerinin etrafında toplanan kan nedeniyle ortaya çıkar.

-Tekrarlayan disk fıtığı: Başka bir parça disk materyali aynı bölgede kopabilir ve bacak ağrısının geri gelmesine neden olabilir. Eğer koruyucu tedavi bu durumda işe yaramazsa tekrar cerrahi müdahale gerekebilir.

HAMİLELİK VE BEL FITIĞI

Zaten çoğunlukla ağrılı olan bel fıtığı hamilelikte daha da acı verici olabilir. İlginçtir ki, bu durum hamile kadınlarda beklenen kilo artışı ve omurganın artan baskısı nedeniyle ortaktır. Bazı durumlarda, kadınlar bel fıtığı belirtileri yaşamazlar ve gebelik süresince varlığını hissetmeyebilirler. Öte yandan, fıtıklaşmış bir disk hamile kadınlarda özellikle bebek geliştikçe ve ağırlaştıkça kötüye gidebilecek şiddetli ağrılara neden olabilir.

Hamilelik bel fıtığına neden olur mu?

Her şeyden önce, gebelik, nadir olarak bel fıtığına neden olur. Hastada şiddetli bir osteoporoz bulunmadığı veya yakın zamanda bel bölgesinde travmatik bir yaralanma yaşamadığı sürece bir kadının gebeliğinden gelişen bel fıtığı olasılığı düşüktür. Bununla birlikte, kadınlar daha çok genel bir sırt ağrısı ve vücutta meydana gelen ve omurganın çevresinde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanan ağrıları yaşarlar.

Hamilelik boyunca bel fıtığı için neler yapılabilir?

Hamileliklerinde orta ila şiddetli bel fıtığı ağrısı yaşayan kadınlar için pozitif kalmak ve durumu uzman bir doktor yardımıyla denetlemek önemlidir. Hafif-orta dereceli fıtık vakaları, kadının ve bebeğinin sağlığı ve güvenliği açısından genellikle sorunlu değildir. Bununla birlikte, ciddi vakalar, bir miktar tedavi veya müdahale gerektirebilir. Hastalar ayrıca bel ağrısı ve pelvik ağrıların gebelik sırasında, özellikle üçüncü trimesterde sık görüldüğünün bilincinde olmalıdır. Pürüzsüz, sorunsuz bir gebelik yaşamak için pozitif düşüncenizi korumalı ve fıtıklaşmış diskler hakkında kendinizi eğitmeniz kritik önem taşır. Ağrı yaşıyorsanız, daha fazla yaralanma veya ağrı oluşmasını önlemek için yatak istirahati ve güvenli egzersizler gibi koruyucu tedavi yöntemlerinden faydalanabilirsiniz.